Gwiazdy na nocnym niebie od tysięcy lat prowadzą ludzi na całym świecie, stanowiąc doskonały punkt odniesienia przy nawigacji. Jak się okazuje, umiejętnością tą dysponują również… żuki gnojarze.
Marie Dacke, zoolog z Uniwersytetu Lund w Szwecji, bada metody nawigacji wśród zwierząt. Swoje ostatnie wnioski opublikowała w minionym tygodniu w artykule na łamach internetowej wersji czasopisma Current Biology. Dacke wraz z zespołem naukowców wzięła pod przysłowiową lupę zaskakująco zaawansowane nawigacyjne nawyki żuków gnojarzy – i okazało się, że te żywiące się wyłącznie odchodami roślinożernych zwierząt (bo tylko w takich mogą rozwijać się ich larwy), podobnie jak ludzie, niektóre gatunki ptaków czy foki, kierują swe oczy ku górze, by odnaleźć właściwą drogę.
{jumi [adv/advfront.php]}
Działanie ich mechanizmu jest stosunkowo proste; podstawą jest fakt, że insekty te, kiedy nie zajmują się konsumpcją swojego ulubionego przysmaku, preferują wędrówkę w linii prostej. Gdy w zasięgu ich wzroku znajdzie się pożywienie, podchodzą do niego i formują je w kulkę, którą – poruszając się do tyłu – pchają w kierunku bezpiecznego miejsca w celu jej zjedzenia. Podróż prostą linią daje im gwarancję, że przesuwając ową formę odchodów nie zgubią się i nie trafi ona w macki innego żuka.
Naukowcy umiejscowili kilku afrykańskich przedstawicieli omawianych insektów w planetarium w Johannesburgu, gdzie widziane przez nie niebo mogło być kontrolowane, i po pewnym czasie analizowania ich zachowań odkryli, że poruszają się one zgodnie z Drogą Mleczną – wzdłuż niej lub wobec niej prostopadle, zawsze w linii prostej. Największą przeszkodą w ich nawigowaniu są chmury – gnojarze gubią się, kiedy nocne niebo nie jest „czyste”.
Dacke wykazała już przy okazji wcześniejszych badań, że żuki te potrafią kierować się Słońcem, Księżycem lub nawet spolaryzowaną poświatą, jaka te ciała niebieskie otacza. Ale podczas bezksiężycowych nocy, dzięki odnoszeniu się do systemu gwiazd, gnojarze również sobie bardzo dobrze radzą.
Tak jak zostało to wspomniane na początku niniejszego artykułu, gwiazdy wyznaczają też drogę ptakom i fokom, ale po raz pierwszy udowodniono, że taką samą umiejętność posiadają owady. Co więcej, jest to również pierwszy raz, kiedy wykazano, że jakiekolwiek w ogóle zwierzę może wykorzystywać do nawigacji konkretnie Drogę Mleczną.
Dacke obecnie analizuje dlaczego gnojarze „tańczą” na górnej powierzchni swojego obiadu przed przetransportowaniem go do schronienia. Wcześniejsze badania sugerowały, że być może jest to sposób na ochłodzenie się w gorące dni, jednak pani zoolog chce sprawdzić, czy przypadkiem nie służy to zorientowaniu się w terenie.
