Sfingowane lądowanie na księżycu, Hitler ukrywający się w Brazylii czy obca rasa Reptilian rządząca potajemnie światem – to tylko kilka z bardziej znanych teorii spiskowych krążących po internetowych forach.. Co sprawia, że takie często zupełnie fantastyczne historie mają tak szerokie grono wyznawców?
W teorie spiskowe wierzą całe setki tysięcy ludzi na całym świecie. Wystarczy wpisać w wyszukiwarce odpowiednie hasło, a naszym oczom ukaże się mnóstwo filmików czy tekstów z zapałem broniących tej czy innej tezy. Ich autorzy to nierzadko osoby zupełnie zdrowe psychiczne, które jednak pomimo swej stabilności umysłowej są święcie przekonane, iż np. NASA ukrywa przed światem „prawdę” o tym, że Ziemia jest płaska.
Zdaniem psychologów z uniwersytetu w Amsterdamie, za taki stan rzeczy częściowo odpowiedzialne jest zjawisko znane jako „percepcja wzorów iluzorycznych”, polegające na doszukiwaniu się sensu w np. przypadkowych splotach ciągów wydarzeń. Doświadczył go każdy z nas, na przykład, gdy po nagłym telefonie od osoby o której akurat myśleliśmy zaczynamy – pół żartem, pół serio – podejrzewać się o dar jasnowidzenia.
Według badaczy, zwolennicy teorii spiskowych doświadczają tego zjawiska w znacznie większym stopniu niż inne osoby. By sprawdzić swoją teorię, zgromadzili 264 dorosłych amerykanów, i ocenili ich pod kątem wiary w teorie spiskowe oraz wydarzenia paranormalne. Następnie poproszono ich o znajdywanie wzorców w ciągach rzutów monet oraz…malowidłach współczesnych malarzy Jacksona Pollocka, i Victora Vaserlay’a.
„Spiskowcy” dostrzegli znacznie więcej wzorców wydarzeń w przypadku rzutów monetą. Udało im się również zauważyć więcej wzorów na wysoce abstrakcyjnych dziełach Pollocka. Co ciekawe jednak, na zawierające oczywiste ciągi geometrycznych figur obrazy drugiego z autorów wszyscy uczestnicy eksperymentu zareagowali w podobny sposób.
Naukowcy z Amsterdamu uważają, że dowodzi to, iż zjawisko nadmiernego doszukiwania się wzorców jest właśnie tym, co sprawia, że w kompletnie zwariowane teorie wierzą zupełnie – zdawałoby się – rozsądni ludzie. Warto o tym pamiętać następnym razem, gdy do którejś ze zwariowanych teorii zacznie z zapałem przekonywać nasz dobry znajomy czy bliska osoba z rodziny.
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ejsp.2331/abstract
