Pandemia koronawirusa – to temat, który od niedawna jest na ustach wszystkich. Nowy wirus zmusił wielu z nas do zmiany trybu życia, wyrzeczeń, zasiał niepokój w domach. Warto jednak wiedzieć, że zachowując reguły profilaktycznej kwarantanny oraz przestrzegając zaleceń dotyczących higieny, możemy ochronić przed zarażeniem siebie i swoich bliskich. Co należy robić, a czego unikać?
Lekarze i naukowcy starają się opracować skuteczne metody leczenia COVID-19. Tymczasem warto poznać najważniejsze zasady profilaktyki, które nie tylko mogą zapobiec zarażeniu, ale także pomogą w zatrzymaniu tempa rozprzestrzeniania się wirusa.
Koronawirus – czym jest i jak się objawia zakażenie?
Warto wyjaśnić, że „koronawirusy” to nie jeden typ wirusa, lecz cała ich rodzina. Należą m.in. do wirusów wywołujących przeziębienie. Koronawirus wywołujący COVID-19 należy do grupy beta-koronawirusów, tej samej co wirusy wywołujące SARS i MERS. Są to wirusy o wysokim potencjale epidemicznym, wywołujące infekcje układu oddechowego (źródło: https://pulsmedycyny.pl/covid-19-nowe-oblicze-koronawirusow-982734).
Do najpowszechniej występujących objawów COVID-19 należą:
- gorączka powyżej 38°C,
- silny kaszel,
- uczucie zmęczenia,
- na późniejszym etapie choroby mogą wystąpić spłycenie oddechu, duszności.
Do nieco rzadziej występujących objawów należą ponadto ból gardła, bóle mięśni, ból głowy, nieżyt nosa, biegunka. Najczęściej zakażenie ma przebieg lekki, jednak w przypadku przebiegu ciężkiego rozwinąć się może obustronne zapalenie płuc (źródło: https://pulsmedycyny.pl/). U części chorych pierwsze symptomy mogą również przypominać objawy tzw. jelitówki (biegunka, nudności i wymioty, brak apetytu).
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia, 80% pacjentów wychodzi z choroby bez konieczności hospitalizacji i intensywnego leczenia. Na rozwój cięższej postaci choroby narażone są jednak szczególnie osoby starsze bądź przewlekle chore, np. na cukrzycę czy choroby serca (źródło: https://www.who.int/). Należy dodać, że część spośród osób zarażonych przechodzi chorobę bezobjawowo, natomiast może zarażać inne osoby.
Ogromne znaczenie w walce z koronawirusem ma diagnostyka. WHO zaleca przede wszystkim testy genetyczne wykonywane metodą RT-PCR oraz pomocniczo testy immunologiczne. Testy genetyczne są bardziej wiarygodne, ale na wynik czeka się dłużej niż na test z krwi. Zaletą testów immunologicznych jest to, że szybko można poznać wynik, a także znacznie niższe koszty takiego badania.
Drogi przenoszenia się koronawirusa i zapobieganie zakażeniu
Koronawirus wywołujący COVID-19 przenosi się przede wszystkim drogą kropelkową. Oznacza to, że nosiciel wirusa może nim zarazić drugą osobę podczas kaszlu, kichania, mówienia. Może to nastąpić bezpośrednio (poprzez bliski kontakt z zarażonym), bądź pośrednio, poprzez dotknięcie powierzchni, na której osiadły zarazki (znajdujące się np. w ślinie), a następnie dotknięcie twarzy w okolicy oczu, ust czy nosa. Koronawirusem COVID-19 nie można zarazić się od zwierząt domowych, takich jak psy czy koty (źródło: https://pacjent.gov.pl/).
Do działań profilaktycznych należy więc przede wszystkim daleko posunięta higiena. Do podstawowych metod zapobiegania zarażeniu należą więc:
- częste mycie rąk wodą i mydłem lub przecieranie ich preparatem dezynfekcyjnym na bazie alkoholu (min. 60%),
- dezynfekcja przedmiotów codziennego użytku,
- dokładne gotowanie mięsa i jajek,
- unikanie bliskiego kontaktu z osobami, które mają gorączkę lub kaszel (bezpieczny dystans to min. 1 metr),
- unikanie dotykania twarzy, zwłaszcza okolic oczu, ust i nosa w czasie podróży,
- podczas kaszlu i kichania zakrywanie ust i nosa zgiętym łokciem bądź chusteczką,
- używanie osobnych noży oraz desek do krojenia surowego mięsa oraz produktów poddanych już obróbce termicznej,
- unikanie spożywania niedogotowanych pokarmów.
Jeśli chodzi o maseczki ochronne, WHO zaleca zakładanie ich jedynie osobom z objawami COVID-19 oraz osobom, które takimi chorymi się zajmują. Maseczki do celów medycznych powinny być używane mądrze ze względu na to, że na całym świecie ich brakuje. Maseczek jednorazowych nie należy dezynfekować, lecz wyrzucić je po zużyciu, podobnie jak rękawiczki jednorazowe (źródło: https://www.who.int/).
W sprzedaży dostępne są także maseczki bawełniane – nie chronią one przed wirusem, ale ograniczają rozprzestrzenianie się zarazków w trakcie kaszlu czy kichania oraz uniemożliwiają dotknięcie ust czy nosa podczas pobytu na zewnątrz. Po użyciu taką maseczkę należy uprać. Wirus ginie w temperaturze 60°C.
Przestrzeganie higieny – kiedy i jak myć ręce?
Częste mycie lub dezynfekowanie rąk jest konieczne w profilaktyce COVID-19. Należy umyć ręce szczególnie po:
- widocznym ich zabrudzeniu,
- kichaniu,
- kaszlu,
- przed, w trakcie i po przygotowaniu posiłku,
- przed jedzeniem,
- po skorzystaniu z toalety,
- po dotknięciu takich elementów, które mogły być dotykane przez liczne osoby, jak poręcze w środkach transportu publicznego, klamki, przyciski w windzie,
- po pracy ze zwierzętami lub odpadami pochodzącymi od zwierząt.
Zaleca się dotykanie ogólnodostępnych przedmiotów, takich jak wymienione przyciski, poręcze czy klamki, poprzez chusteczkę jednorazową. Przyciski windy czy włączniki światła można również wcisnąć łokciem. Gdy jednak dotkniemy takich przedmiotów dłonią, nie dotykajmy twarzy, dopóki nie umyjemy bądź zdezynfekujemy rąk. Chusteczkę, zarówno użytą podczas kichania czy kaszlu, jak i do przytrzymania się poręczy lub naciśnięcia klamki, należy niezwłocznie wyrzucić.
Dokładne umycie rąk wodą z mydłem zabija koronawirusa, który osiadł na dłoniach. Jeżeli nie ma takiej możliwości, skuteczne są także żele i płyny na bazie alkoholu (min. 60%). Jak wyjaśnia GIS, wirus osłonięty jest cienką otoczką tłuszczową, którą niszczą zarówno mydło, jak i detergenty, środki dezynfekujące, a także promienie UV (źródło: https://gis.gov.pl/). Środek dezynfekcyjny warto mieć przy sobie szczególnie podczas podróży – choć w czasie trwania pandemii takowych należy unikać. Pamiętajmy też, że lampy UV nadają się wyłącznie do dezynfekcji pomieszczeń, nie skóry.
Jak skutecznie umyć ręce? Cała „procedura” trwać powinna przynajmniej pół minuty i składać się z następujących kroków:
- Zwilż ręce ciepłą wodą i nałóż mydło na zagłębienie na środku dłoni.
- Namydl wewnętrzne strony obu dłoni, pocierając je o siebie.
- Następnie spleć palce obu dłoni i je namydl.
- Namydl kciuk jednej dłoni drugą ręką, zrób to samo z kciukiem drugiej dłoni.
- Namydl stronę wierzchnią jednej dłoni wnętrzem drugiej, powtórz tę czynność dla drugiej dłoni.
- Namydl nadgarstki.
- Dokładnie opłucz dłonie z mydła i dobrze je wysusz.
Przedmioty codziennego użytku – jak je dezynfekować?
Koronawirus nie żyje długo poza organizmem nosiciela, jednak jest w stanie przetrwać określony czas na różnych powierzchniach. Zgodnie z najnowszymi badaniami zespołu naukowców z University of California w Los Angeles, National Institutes of Health i Princeton University, w powietrzu wirus może przeżyć ponad trzy godziny (stąd tym bardziej słuszne są zalecenia dotyczące ograniczenia wychodzenia z domu). Ponadto uważa się, że wirus może przeżyć na różnych powierzchniach od kilku godzin do kilku dni:
- na papierach i kartonach – do 24 godzin,
- na plastiku i stali nierdzewnej – 2–3 dni,
- na wyrobach miedzianych – 4 godziny.
W każdym z przypadków zdolność wirusa do zakażania maleje z czasem.
Warto zwrócić tu uwagę na to, że koronawirus może przeżyć dobę na papierze. Szczególnie niebezpiecznym nośnikiem mogą okazać się więc banknoty, które przechodzą wielokrotnie z rąk do rąk. Dlatego też zaleca się rezygnację z płatności gotówkowych na rzecz płatności kartą (jeśli to możliwe – zbliżeniowo; najwięksi wystawcy kart zwiększyli ostatnio limit płatności bezdotykowych bez konieczności podania kodu PIN) oraz innych płatności bezdotykowych, np. telefonem. Karty płatnicze, podobnie jak inne przedmioty użytkowane w czasie pobytu na zewnątrz, należy jednak dla bezpieczeństwa dezynfekować.
Co warto regularnie dezynfekować po powrocie do domu?
- elektronikę, zwłaszcza telefony komórkowe,
- karty płatnicze,
- klucze,
- okulary,
- inne przedmioty użytkowane w czasie podróży czy pobytu na zewnątrz.
Pamiętajmy, że niektóre przedmioty wymagają dedykowanych środków do dezynfekcji. Smartfony czyścimy preparatami przeznaczonymi specjalnie do wyświetlaczy i ekranów, ponieważ są wrażliwe zarówno na wilgoć, jak i działanie środków chemicznych. Najlepsze będą chusteczki nasączone preparatem; w przypadku środków w sprayu, należy prysnąć np. na miękką ściereczkę, którą przetrzemy ekran, nie bezpośrednio na urządzenie. 70% wodny roztwór alkoholu izopropylowego nadaje się do tego celu idealnie. W podobny sposób przecieramy karty płatnicze. Do okularów warto natomiast użyć nasączanych chusteczek z preparatem do czyszczenia optyki. Klucze można umyć w misce z ciepłą wodą z dodatkiem detergentu. Aby doczyścić trudniej dostępne powierzchnie, można użyć starej szczoteczki do zębów.
Jeśli chodzi o odzież, wirus żyje na niej bardzo krótko. Dla ostrożności warto często prać ubrania, po powrocie do domu można wyczyścić je także specjalnym płynem usuwającym drobnoustroje. W sprzedaży dostępne są także detergenty dezynfekujące do prania, np. z nanosrebrem.
Pamiętajmy, że najważniejszymi zaleceniami odnośnie hamowania rozprzestrzeniania się koronawirusa są ograniczenie wychodzenia na zewnątrz oraz stosowanie wymienionych wyżej zasad higieny. Jeśli już musimy wyjść, unikajmy skupisk ludzkich, miejmy pod ręką środek dezynfekujący do rąk i przestrzegajmy zasad profilaktycznej higieny w podróży oraz po powrocie do domu.
